Owganystanyň "Talybanyň" ýolbaşçylygyndaky hökümeti 15-nji awgustda paýtagt Kabuly eýelemeginiň iki ýyllygyny belledi. BMG owgan aýal-gyzlary üçin 20 ýyllyk ösüşiň tersine öwrülendigini we ýagdaýyň 2002-nji ýyldakysyna, Talybanyň soňky häkimiýet başynda bolan döwrüne gaýdyp gelendigini aýdýar.
Talybanyň häkimiýeti ele geçirenine iki ýyl boldy: Owgan aýallary gazanylan ösüşiň ýok edilendigini aýdýarlar
2022-nji ýylyň dekabrynda Kabulda “Talyban” söweşijisi we owgan zenany biri-birine seredýär.
Aşa yslamçylar 2021-nji ýylyň awgust aýynda häkimiýet başyna gaýdyp gelenlerinden bäri başgaça pikir edýänlere rehimsizlik bilen çäre gördüler we Yslamyň şerigat kanunlarynyň aşa we taýpa düşündirişlerini gaýtadan güýje girizdiler.
Iki owgan çagasy Kabuldaky öýleriniň gapdalynda ýerleşýän zibil üýşmeleňleriniň arasynda dur.
Owganystanyň jemi içerki önümini ölçemek kyn, ýöne “Talyban” häkimiýet başyna geleli bäri onuň 20 göterime golaý pese gaçandygy we ozal hem garyplyk derejesindäki ýurtda millionlarça adamyň janyna howp abandyrýandygy çaklanylýar.
2022-nji ýylyň 23-nji martynda "Talybanyň" mekdepleri gaýtadan açmak baradaky kararyny soňky pursatda üýtgetmegi netijesinde, 1 milliondan gowrak owgan okuwçy gyzlary mekdeplere goýberilmedi.
"Talybanyň" teokratik hökümetinde gyzlaryň diňe altynjy synpa çenli mekdebe gatnamagyna rugsat berilýär.
2022-nji ýylyň maý aýynda "Talyban" aýal-gyzlaryň köpçülikde ähli ýerlerini ýapýan giň eşikleri geýmelidigi we gözlerinden başga ýüzlerini ýapmalydygy barada karar çykardy. Şeýle-de, olaryň öýüň daşynda etmeli möhüm işi bolmasa, olara öýde galmagy buýurdy.
“Tolo” telekanalynyň Kabuldaky studiýasynda owgan erkekleri, ýüzleriniň gözünden başga bölegini ýapmak talap edilen aýal kärdeşlerine raýdaşlyk görkezmek üçin ýüz maskalaryny geýýärler.
Noýabr aýynda "Talybanyň" ýokary lideri Molla Haýbatullah Ahundzada "göz üçin" we bedene jeza bermäge mümkinçilik berýän kisas we hudud jezalaryny gaýtadan güýje girizmegi buýurdy. Ýurduň dürli künjeginde ýüzlerçe adam aç-açan ýenjildi, daşlandy ýa-da beden bölekleri kesildi.
Şeýle-de, "Talyban" aýal-gyzlaryň sport bilen meşgullanmagyny gadagan etdi we köpleri, 2022-nji ýylyň sentýabr aýynda Kabulda surata düşürilen aýallar futbol toparynyň şu agzalary ýaly, gizlin oýnamaga mejbur etdi.
2022-nji ýylyň dekabrynda düşürilen şu suratda bolşy ýaly, ýüzi örtülen dükan manekenleri Owganystandaky “Talyban” dolandyryşynyň nyşanyna öwrüldi. "Talyban" ilki bilen manekenleriň aýrylmalydygyny ýa-da kellesiniň kesilmelidigini aýtdy, ýöne dükançylar nägilelik bildirenlerinden soň, olar bu geň ylalaşyk barada ylalaşdylar.
Maý aýynda Kabulda aýallar ynsanperwer kömek topary tarapyndan paýlanýan azyk paýlaryny almaga garaşýarka, “Talyban” söweşijisi olara garawullyk edýär. Ynsanperwer kömek toparlary takmynan 30 million owganyň kömege mätäçdigini çaklaýarlar.
Iýun aýynda Mazar-i-Şerifde käbirleri burka geýen aýal-gyzlar bilim almak hukugyny talap edýän plakatlar göterýärler.
Aýal-gyzlara uniwersitetde okamak gadagan edildi we olaryň iş mümkinçilikleri esasan saglyk we bilim pudaklary bilen ýiti çäklendirildi.
Iýul aýynda Kabulda bir gelin toý etmäge maddy mümkinçiligi bolmadyk maşgalalar üçin geçirilýän köpçülikleýin toý dabarasyna gatnaşýar.
"Talybanyň" dini polisiýasy toý zallarynyň eýelerine saz aýtdyrmakdan we Yslamyň kararlaryna ters gelýän hereketlerden saklanmagy buýurdy. "Talyban" aýdym-sazy Yslam dininiň taglymatlaryna garşy hasaplaýar.
Kabulda bir aýal, zenanlaryň mahabat suratlary ýok edilen, gözellik salonyna girýär. Aýal-gyzlaryň ýüzi ýurduň çar künjegindäki mahabat tagtalaryndan we ýazgylardan öçürildi.
24-nji iýulda Kabulda owgan kosmetology Talybanyň karary bilen ýapylmaga mejbur edilen gözellik salonyndaky afişany aýyrýar.
Iýul aýynda Kandaharda talassemiýadan ejir çekýän ýaş çaga.
Birleşen Milletler Guramasynyň habaryna görä, edara Owganystana kömek bermek üçin zerur bolan serişdeleriň 5 göteriminden hem az mukdary bilen üpjün edildi we bu, dünýädäki iň uly we iň agyr gumanitar krizise garamazdan, dünýäde iň az maliýeleşdirilen kömek operasiýasy boldy.
Ýurtda rugsat berilýän ýeke-täk aýdym-saz işjeňliginiň käbir görnüşdäki dini aýdymlardan we “Talyban” aýdymlaryndan ybaratdygy sebäpli, şu aýda Hyrat welaýatynda düşürilen şu suratda hem görnüşi ýaly, saz gurallary yzygiderli konfiskasiýa edilýär we ýakylýar.
Iýun aýynda Kandahar şäheriniň eteginde burka geýen bir aýal ir säher bilen ýöräp barýar.
Owganystanda 2019-njy ýyldan 2020-nji ýyla çenli aralykda garyplyk derejesi 47 göterime golaýdy. Soňky maglumatlar 2022-nji ýylyň ortalarynda owgan maşgalalarynyň üçden iki böleginiň azyk we beýleki azyk däl esasy zatlary alyp bilmeýändigini görkezýär, bu bolsa köp adamy girdeji gazanmak üçin pes öndürijilikli iş bilen meşgullanmaga mejbur edýär.