Gyrgyzystanyň oppozisiýa partiýalary 28-nji noýabrda geçirilen parlament saýlawlarynyň deslapky netijelerini ret etdiler, şeýle-de Merkezi Saýlaw Komissiýasyny galplykda aýypladylar.
28-nji noýabrda giçlik Bişkekde geçirilen metbugat ýygnagynda “Ata-Meken” (“Ata-Mekan”), “Azattyk” (“Azatlyk”), Sosial-Demokratlar we “Uluttar Birimdigi” (“Etniki Jebislik”) oppozisiýa partiýalarynyň liderleri ses berişligiň netijelerini ýatyrmagy we täze saýlawlary geçirmegi talap etdiler.
Oppozisiýa Merkezi Saýlaw Komissiýasyny 40 minutlap sesleri görkezýän monitorda ýüze çykan näsazlygyň dowamynda “galplykda” we sesleri “ogurlamakda” aýplady.
Oppozisiýanyň beýanatyndan öň, Merkezi Saýlaw Komissiýasy özüniň websaýtynda 122 müň býulleteniň, ýagnyň ähli sesleriň 10%-niň ýatyrylandygyny mälim etdi.
Deslapky netijelere görä, saýlawlarda hökümetiň tarapynda çykyş edýän üç partiýa uly ýeňiş gazanyp, olar partiýa sanawlaryna görä geçirilen ses berişlikde bir palataly parlamentdäki ýa-da Ýokarky geňeşdäki 90 orunyň 54-ni eýeläpdirler.
“Ata-Žurt Gyrgyzystan” (“Ata-Watan Gyrgyzystan”) partiýasy sesleriň 16,6%-ni, “Işenim” (“Ynam”) partiýasy 13,3%-ni we “Yntymak” (“Deňagramlyk”) partiýasy 10,59%-ni alypdyr.
Mundan başga, ýene üç partiýa sesleriň 5% çägini geçmegi başardy. Täze esaslandyrylan “Alýans” partiýasy sesleriň 8%-ni, oppozision “Butun” (“Bütin”) partiýasy 6,6%-ni we “Ýyman Nuru” (“Ynam nury”) partiýasy 5,2%-ni aldylar.
Bişkegiň iki etrabynda saýlawçylaryň köpüsi hiç bir patiýa ýa-da dalaşgäre ses bermediler. Munuň netijesinde, saýlaw resmileri bu iki sebitde täze saýlawlary yglan etdiler.
Ses berişligiň dowamynda Merkezi Saýlaw Komissiýasyndaky sesleri görkezýän monitorda 40 minut töweregi näsazlygyň ýüze çykmagy dawaly ýagdaýlary döretdi. Monitordaky mesele çözülenden soň, ondaky görkezijiler üýtgäp, ýeňiş gazanmaga golaýlan käbir partiýalaryň sesleri birdenkä 5% çäkden pese düşdi.
“Ata-Meken” partiýasynyň lideri Omurmek Tekebaýew monitordaky näsazlyk sebäpli özlerinden 30 müň töweregi sesleriň “ogurlanandygyny” aýtdy. “Uluttar Birdimdigi” partiýasynyň lideri Nurlan Adaýew hem monitordaky näsazlykdan öňürti özleriniň 47 müň 74 sesi alandygy görkezilen bolsa, soňundan partiýanyň 17 müň sesi eýeländigi aýdylandygyny belledi.
Merkezi Saýlaw Komissiýasynyň maglumatyna görä, saýlawlara gatnaşyk 32,2% bolup, bu Gyrgyzystanda hasaba alnan iň pes görkeziji boldy. Bu Merkezi Aziýa döwletiniň bir ýyldan gowrak wagtyň içinde geçiren dördünji ses berişligi boldy.
Ses berişligiň dowamynda düzgün bozmalar hasaba alyndy. Dalaşgärler ýa-da partiýalar adamlaryň saýlaw uçastoklaryna miniawtobuslarda getirilmegini ýola goýdular. Mundan başga-da, käbir saýlawçylaryň býulletenlerini surata düşürendigi barada maglumatlar gowuşdy. Ozalky saýlawlarda para berlen ses berijilerden gerekli adama sesi berendigi boýunça delil hökmünde, býulletenlerini surata düşürmek soralypdy.
Soňky saýlawlar geçen ýylyň oktýabr aýynda geçirilen we, kampaniýa bidüzgünçilikleri we adalatsyz ses sanaýyş praktikalary diýilýänler üstünde dörän baş-başdak protestler sebäpli, Merkezi saýlaw topary tarapyndan derrew netijeleri ýatyrylan parlament saýlawynyň gaýtalanmagy boldy.